ΦΥΛΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

ΦΥΛΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ

Στην Ελλάδα υπάρχουν οι φυλές: A .m. adami (Κρήτη-Ν.Αιγαίο), A .m .carnica (Επτάνησα), A. m. macedonica (Μακεδονία-Θράκη, τμήμα Θεσσαλίας και Ηπείρου), A .m. cecropia (Κεντρική και Ν. Ελλάδα) και στην Κύπρο η A. m. cyprιa, βάσει της μορφομετρικής μελέτης του Ruttner (1988).

Για την ελληνική μέλισσα έχει γίνει μελέτη των μορφολογικών χαρακτήρων των εργατριών μελισσών της Ηπειρωτικής Ελλάδας (Ifantidis 1979), με την οποία δεν είχαν διαπιστωθεί τότε φαινόμενα υβριδισμού. Επίσης έχει μελετηθεί η αλλοενζυμική ποικιλότητα στις μέλισσες της ηπειρωτικής Ελλάδας (Badino et al. 1988). Η μελέτη αυτή είχε δείξει ότι στην Κρήτη υπήρχε τότε αμιγής φυλή, ενώ πληθυσμοί από περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας εμφανίζονταν διαφοροποιημένοι σε σχέση με τους πληθυσμούς των υπολοίπων.

Apis Μellifera Αdami -Κρητική μέλισσα)

Η Apis melifera Adami ήταν η αυτόχθονη φυλή μελισσών που συναντούσε κανείς μόνο στην Κρήτη. Ταξινομήθηκε μόλις το 1975 από τον Ruttner. Ήταν εξαιρετικά άγρια και επιθετική, δεν τολμούσε σφήκα να πλησιάσει την κυψέλη της Apis adami ούτε για αστείο. Δούλευε πολύ και έδινε πολύ καλές παραγωγές στους μελισσοκόμους παρά το ξηροθερμικό κλίμα της Κρήτης. Όταν ήταν να σμηνουργήσει έφτιαχνε πάρα πολλά βασιλικά κελιά, και η παλιά βασίλισσα δεν έφευγε από την κυψέλη αν πρώτα δεν έβγαινε από το κελί της η νέα βασίλισσα, έτσι έδινε όσο χρόνο χρειαζόταν ο μελισσοκόμος προκειμένου να πάρει μέτρα καταστολής της σμηνουργίας. Ήταν μέλισσες, πιο μεγάλες σε μέγεθος από αυτές που έχουμε σήμερα, και πιο σκουρόχρωμες. Παλιοί μελισσοκόμοι  μιλάνε για ιδιαίτερες ικανότητες που είχαν αυτές οι μέλισσες. Λένε πως ήταν τόσο πολύ εργατική μέλισσα που έβγαινε να συλλέξει ακόμα και με πολύ δυνατό άνεμο, κατά την επιστροφή της όμως στην κυψέλη ο άνεμος την εμπόδιζε να προσγειωθεί ομαλά στην μικρή είσοδο της κυψέλης. Γι αυτό, η Κρητική μέλισσα προσγειωνόταν στο χώμα, έπαιρνε με τα πόδια της ένα μικρό χαλικάκι, το οποίο της επέτρεπε να είναι πιο βαριά και να μην την παρασύρει ο άνεμος, κι όταν έφτανε στην είσοδο της κυψέλης, αμόλαγε το χαλικάκι και έμπαινε ασφαλής στην κυψέλη της.

Εξάπλωση:

Κρήτη. Σε δείγματα που συνελέγησαν από τον Br. Adam το 1952, διαπιστώθηκε ότι η Κρητική μέλισσα δεν παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με τις μέλισσες της Ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά με τις μέλισσες της Ανατολής και κυρίως με την A.m.syriaca. Γενικά στην Ανατολική Μεσόγειο οι μέλισσες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο μεγάλες ομάδες:

1η: A.m. Cypria, Syriaca, Anatoliaca και Adami (Ν. Αιγαίο),

2η: A.m. Intermissa, Sicula και Carnica (Ιόνιο).

Μορφολογικά χαρακτηριστικά:

Οι εργάτριες μέλισσες είναι δεύτερες σε μέγεθος μετά τις εργάτριες της A.m.caucasica. Έτσι είναι μεγαλύτερη σε μέγεθος (αλλά με μικρότερα φτερά) και με πιο σκοτεινό χρωματισμό σώματος από την A.m.ligustica, αν και ζει πιο νότια από αυτή. Γενικά ο χρωματισμός του σώματος ποικίλλει με σταθερό όμως χαρακτηριστικό το σκοτεινό θώρακα. Οι κηφήνες είναι χαρακτηριστικά μικρού μεγέθους, με χρωματισμό σώματος ομοιόμορφα σκοτεινό.

Βιολογία:

Ξεχειμωνιάζει με επιτυχία ακόμα και σε ψυχρά-εύκρατα κλίματα. Η εκτροφή του γόνου συνεχίζεται καθ' όλη τη διάρκεια του χειμώνα, ενώ παρουσιάζει έντονη ανάπτυξη από το Φεβρουάριο και μετά φτάνοντας κατά το Μάιο σε 14-18 πλαίσια γόνου. Η τάση σμηνουργίας είναι έντονη (60-200 βασιλικά κελιά ανά μελίσσι). Αν και κάτω από φυσιολογικές συνθήκες παραμένει σχετικά ήρεμη κατά την επιθεώρηση, γίνεται ιδιαίτερα επιθετική όταν οι συνθήκες γίνουν δυσμενής (π.χ. σε ψυχρά κλίματα ή εξ' αιτίας της παρουσίας εχθρού).

Brother Adam 

Ο Βενεδικτίνος μοναχός Brother Adam ήταν ένας από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στην ιστορία της μελισσοκομίας., γνωστός ως ο άνθρωπος που έψαχνε για την τέλεια μέλισσα. Ο αδελφός Adam ήθελε να συνδυάσει τις καλύτερες ιδιότητες από διαφορετικές φυλές σε μια νέα μέλισσα, μια φυλή συνδυασμού, προκειμένου να δημιουργήσει μια έξοχη μέλισσα που να συνδυάζει μια μέγιστη συγκομιδή με αντοχή στις ασθένειες και ελάχιστη εργασία. Γεννήθηκε στις 3 Αυγούστου του 1898 στη νότια Γερμανία και το λαϊκό του όνομα ήταν Karl Kehrle. Όταν ήταν 12 ετών λόγω προβλημάτων υγείας τον έστειλε η μητέρα του στο βενεδικτιανό μοναστήρι του Buckfast, στην κομητεία του Ντέβον της Νοτιοδυτικής Αγγλίας με σκοπό να ζήσει τη ζωή του ως μοναχός. Το 1915 άρχισε να εργάζεται στο μελισσοκομείο της μονής και το 1919 έγινε υπεύθυνος του μελισσοκομείου. Όταν το 1915 το άκαρι Acarine εισέβαλε στα βρετανικά νησιά, εξολόθρευσε τις εγγενείς μαύρες μέλισσες. Τότε αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι για να βρει και να συλλέξει βασίλισσες που δεν θα σμηνουργούσαν, θα γεννούσαν πολύ, θα κουβαλούσαν πολύ μέλι, δεν θα λεηλατούσαν και άλλες ιδιότητες. Έκανε συλλογή από βασίλισσες και μέλισσες συγκρίνοντας τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους ανάλογα με τις περιοχές που αυτές ζούσαν. Επειδή το ταξίδι που έκανε ήταν μεγάλο (110.000 μίλια συνολικά) οι βασίλισσες ζευγάρωναν με κηφήνες από άλλες ράτσες μελισσών και έτσι αυτή η διαγώνια αναπαραγωγή έκανε να χαθούν τα καθαρά χαρακτηριστικά της κάθε φυλής. Οι καλύτερες από αυτές τις αποικίες διαμόρφωσαν τη βάση της νέας μέλισσας του μοναχού Adam. Ο μοναχός Adam είναι ευρύτερα γνωστός για την ανάπτυξη της ράτσας μελισσών "Buckfast". Σε αυτήν βρήκε τα χαρακτηριστικά που αναζητούσε.. Ο Adam παραιτήθηκε από το τμήμα μελισσών στην ηλικία των 93 ετών. Πέθανε την 1η Σεπτεμβρίου του 1996 στο 99ο έτος του. Έλαβε διάφορα βραβεία, όπως Order of British empire (1973) και German Bundesverdienstkreuz (1974).Στις 2 Οκτωβρίου 1987 διορίστηκε τιμητικά διδάκτορας λόγω της ικανότητάς του στη μελισσοκομία στο Σουηδικό πανεπιστήμιο των γεωργικών επιστημών. Τα αποτελέσματα των μελετών του και τα στοιχεία τα παρέδωσε σε αυτούς που μελετούν τα μορφομετρικά στοιχεία της mellifera Apis και συγκεκριμένα η συλλογή του δόθηκε στο Ερευνητικό Μελισσοκομικό Ινστιτούτο Oberusal του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης.

Κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα το 1952, ήρθε στην Κρήτη όπου εντυπωσιασμένος από τα χαρακτηριστικά μελέτησε την ντόπια μέλισσα με την άγρια συμπεριφορά.

Προς τιμή αυτού του μεγάλου μελισσοκόμου, δόθηκε στην μέλισσα της Κρήτης η ονομασία Adami.